توضیح: ضلع شمالی لیله کوه که به روستای لیله کوه و شهر لنگرود چشم دوخته است، به ویژه قسمت های میانی و پایینی آن حتی در روزهای آفتابی، جز صبحگاهان، در سایه و پشت به آفتاب می باشد. نِسادیم= نِسا. رو به نسا. همیشه سایه و پشت به آفتاب
اشاره: بازی قایم باشک که به گیلکی "دَخوسِ " یا "دَخوس بازی" نامیده می شود، بیشتر در محوطه درخــــتان و درختچه های همیشه سرسبز شمشاد گورستان روستا -در فضایی وهم آلود و البته ترسناک- برپا می شد که هم از آن لذت می بردیم و هم ترس برمان می داشت و گاه شب ها در خواب، بختک...
این بازی، دختر و پسر نمی شناخت و گاهی نقش گرگ به دخترها می رسید. خلاصه یک نفر بایستی نقش گرگ(وَرگ) را بازی می کرد و مابقی در نقش بره( وَرَه، یا وَرّه) ظاهر می شدند.
این رباعی گیلکی ، رعد آسا دیشب پس از رهایی از عفریت آنفولانزا حوالی ساعت 10 شب بر صفحه مانتیور رایانه ام به بار نشست و پس از صدا گذاری، متوجه شدم در مصراع سوم از واژه گیلکی بَدایی به جای شاید که همان معنی را می دهد بر وزن شعر رباعی نیز اشکالی وارد نمی کند استفاده نمایم، اما چون آماده سازی فایل صوتی ام یک ساعتی وقتم را گرفته بود و خواب داشت به سراغم می آمد، عطای این کار را به لقایش بخشیدم. هرچند معیار اصلی این رباعی در متن نوشتاری است، اما یک جورایی شاید برای جوانان گیلک "شاید"، شاید لذت بخش تر باشد!!
رباعی گیلکی: وَرگی تو مو وَرّه
جی: داوود خانی لنگرودی
جُفتک بزاکه وُ طالعَ اَمِه شی یَه موسِـیء
joftak bazak o tâlǝ ame ši yǝmosey
وَرگی تو مو وَرّه، چندی بازی دَخوسِـﺊ؟
vargi to mo varrǝ, Ćandi bâzi dǝxosey?
کیش دارونَ ولگَ پس زَئنَمَه بَدایی
kiš dâronǝ valgǝ pas zanamæ badai
بِـﺊ نَم تَـرَه، بَعد خَئن بَمیرم عروسِـﺊ!
beynam tarǝ, bæd xan bamirǝm arosey!
شلمان- دوم دی ماه 1394 خورشیدی
برگردان واژگان: جُفتک بَزاکه وُ = جفتک انداخته وُ / یه موسی yə mosi واژگون؛ چیه؛ در حال فروپاشی/ وَرگ= گرگ/ وَرَه؛ وَرّه= بره/ دَخوسِـﺊ= قایم باشک/ کیش دارونَ ولگَ= برگ درختان شمشاد/ پس زَئنَمَه= کنار می زنم(تا)/ بَدایی = انگار؛ شاید/ بِـﺊ نَم تَـرَه= تو را ببینم/ بَعد خَئن بَمیرم= بعدش تا بمیرم
اشاره: زبان گیلکی از گروه
زبان هایکاسپینو در زمره ی گروه زبان‌های شمال غربی ایرانی است. گروه زبان هایکاسپین ایرانی خود شاملزبان های تالشی،مازندارنیوگیلکیمیباشند.
شاعران گیلک زبان، اشعار
گیلکی فراوانی علاوه بر هساشعر، در قالب های کلاسیک از قبیل: غزل، قصیده و مثنوی و به ویژه دوبیتی سروده اند، اما در قالب رباعی شاید شعری تا این تاریخ سروده نشده باشد و
این رباعی به نوعی، اولین رباعی زبان گیلکی باشد.
لابد، دیرفهمی قالب رباعی با
اوزان متنوع و نبود رسم الخط واحد و یکسانی در گروه زبان های ایرانی و نیز گرایش
عامه ی مردم به ترانه، شاعران گیلک زبان را به سوی این قالب نکشانیده است.
این بود که سعی کردم اولین
سروده ی رباعی خودم را به زبان گیلکی آن هم به سبک هندی و در حال و هوای رباعی های
بیدل دهلوی، با صدای خودم انتشار نمایم، که امید مورد توجه و استقبال قرار گیرد.
تماشا و دانلود نخستین رباعی گیلکی از داوود خانی لنگرودی