دلتای سپیدرود داوود خانی لنگرودی

اشعار و داستان های فارسی و گیلکی داوود خانی لنگرودی

دلتای سپیدرود داوود خانی لنگرودی

اشعار و داستان های فارسی و گیلکی داوود خانی لنگرودی

دلتای سپیدرود داوود خانی لنگرودی
بایگانی

۱۴ مطلب در خرداد ۱۳۹۹ ثبت شده است

گیلکی‌غزل: «لاکولاکوجؤن!» داوود خانی‌خلیفه‌محله در وبگاه آپارات

باصدای شاعر: داوود خانی‌خلیفه‌محله

وزن غزل: فاعلاتُ‌فاعلاتُ‌فاعلاتُ‌فاعلن

**

لاکو‌لاکوجؤن بشی ببویْ مه‌واسه تاسیؤن             

دیل‌خجیری زیندگی تومؤنأبو مه ناگمؤن

یأد أبِه‌نومأ که مؤنه آب‌و‌شؤنه بؤده شی               

نیشتی پس‌تلار سر اَمِه مه‌به هَشؤن‌واشؤن

چاغ‌سر اَمِه یواشه آب تأ ویگیری‌یأ                   

خئس بیئم بگؤم ته دوس دئنم، بو لال می‌زوؤن...

نم‌نمیْ زِئنه صومأی‌سرؤن‌غروب‌دمؤن وأرؤن          

وأرنه دؤن‌دؤنه شَبَنْده‌روز  بلا جی آسمون                                       

روزبیروجمه، شبؤن مرأم نگینه خوب خؤ             

غوصه‌جی ببومه عینَ خوشکَ مائی‌غازیؤن

بأرده یک‌نفر خبر یه‌بأر امه‌دری بشؤم                

کوچِه سرتأپایه بئوده‌مه ته‌به چرأغ‌وأرؤن

یک‌نفر خبر که‌ بأرده‌بو شوروم‌دبؤهوا                

خوابَ‌جی همین دپرکسم، بویأ خروس‌خؤن...

**  

 لاکولاکو‌جؤن کؤنم تره‌تره دوخؤن‌دوخؤن           

لاکولاکوجؤن بشی ببویْ مه‌واسه تاسیؤن                               

شلمان؛ 23خرداد 1399 خورشیدی

 

  • داوود خانی لنگرودی

 

کلیپ‌ترانه‌ی گیلکیِ «الؤن» استاد شمس لنگرودی در آپارات

یک‌دو‌چند شماره‌ی نخست از «گیله‌وا» را اگر بخوانید، چند دوبیتیِ گیلکی از استاد شمس لنگرودی درآن دیده می‌شود و دیگر هیچ اثر گیلکی ازو...

آن‌گونه که خودِ استاد، تابستان سال ۹۸ در پاسداشت احمد خویشتن‌دار لنگرودی در سالن ارشاد اسلامی لنگرود اعلام کردند، می‌شد فهمید که شمس سال‌هاست زبان مادری‌سرایی‌اش را بر رف اتاق پدری‌اش گذاشته است تا اینکه، اکنون با ترانه‌ی رشک‌آمیز«الؤن»ش، «شمسی» شدند در آسمان زبان مادری‌.

البته در این اثر ماندگار استاد که در پایان به دکلمه‌خوانیِ یک دوبیتی نیز روی ‌آورده است، از منظر یکدستی زبان مادری، ، سه ایراد «فارسی‌سرایی» برآن وارد است:

هرچند کاربرد واژگان فارسی و غیرگیلکی در زبان گیلکی، به هزار‌و‌یک علت مردود نبوده و درجاهایی بر آن تأکید می‌ورزند؛ با این همه، ظرافت این زبان آن چنان است که پاره‌ای از واژگان غیرخودی را به‌هیچ روی برنمی‌تابد؛ ازآن‌جمله، کاربرد کلمه‌ی فارسیِ «برای» به‌جای «واسه»؛ «واسی»؛ «ویسین»؛ «رِه»...

این را ازآن سبب نوشته‌ام که در قسمت پایانی کلیپ، شاعر نام‌آور لنگرودی، دوبیتیِ بسیار زیبایی را می‌خوانند: 

اگه سـروَ موسؤن مَه اِ بکــــأشتن                  

برایِ سوتن و وأرجِــئن بدأشتن

بخؤردن، چؤم بزأن، بؤتن، بخوتن                 

می‌سایه‌جیر ویریسأن مَه فتأشتن

که کاش مصراعِ دوم، این‌گونه سروده می‌شد:  

سوتن و وأرجِئنَ واسِه بدأشتن

در خودِ ترانه، جایی می‌گویند: «از مو» چی خئنَن 

که باید به‌جای «از مو»، «می‌جی»  می‌گفت و در جایی دیگر که می‌سرایند: «چره تشکأنَ دونیا وا نبونه؟» بهتر بود می‌سرود: دونیا ‌تشکؤن. و لابد این‌گونه اصلاح می‌شد:

«چِه دونیا اخم‌و‌تشکؤن وا نبونه؟»

در پایان باید بگویم لذتی که از ترانه‌سرایی گیلکی جناب شمس به‌من دست داده، به‌حدّی است بعدازچندماه، به‌خلق یک غزل گیلکی افتاده‌ام. برای استاد شمس لنگرودی بهترین‌ها را آرزومندم.

شلمان؛ ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ خورشیدی: داوود خانی‌خلیفه‌محله

  • داوود خانی لنگرودی
  • داوود خانی لنگرودی

غزل‌داستانِ «کفتری که بغبغویْ می‌نواخت» در وبگاه آپارات

کفتری نشسته بود رویِ سیمِ ‌برقِ انتهایِ کوچه‌ی قرار             

بغبغویِ عاشقانه‌اش چه بود؟ بیت آخر از قصیده‌ی بهار

از بهار باردار یک‌دوروز بیشتر نمانده بود و هر نسیم      

نرم‌نرم روی سیم می‌سُرید، سخت می‌کشید کفتر انتظار

دوردست، ابرِ تارِ سایه‌افکنی به‌روی قلّه‌ خواب رفته بود     

انتهای کوچه، باغ توت بود، در حصار سیم‌های خاردار

قلب باغ، بر چکاد شاخه‌ی بلند توتِ دیرسالِ پابه‌ماه      

بلبلی به‌احتیاط تُک گرفته بود یک‌دو شاه‌توت آبدار

باغبان پیر رفت پایِ آب‌چاله آب تا به‌صورتش ...

                                                      که دید     

قورباغه‌ای درشت قورت داه است لابه‌لای بوته، شاه‌مار

باغبان به‌فکر رفت:

                       -زندگی‌است باتلاق مرگ و دست‌و‌پازدن...      

بلبل از درخت چند نغمه سر که داد، شد به زندگی امیدوار

بَعدِ باغِ توت بود یک عبورگاه:

                            یک جوان‌پسر، حواس‌پرت    

بوسه ‌بوسه می‌گرفت از لبان دوست‌دخترش به‌حدّ انفجار

لوطی‌ای که می‌گذشت، خنده‌اش گرفت، گفت:

                         -جانِ من بِمَک! بمک!  

                        «آن»ِ لقّ  هرچه خشک‌مغز و تنگ‌چشم و اهل جهل‌و جبر روزگار

آن‌سویِ عبورگاه، باغ‌ چای بود و چشمه‌ای و دختری به‌ناز       

یک سبد تمام برگ چای در بغل گرفته بود زیرِ چشمه‌سار...

**

کفتری که بغبغویْ می‌نواخت، حال در کنار جفت خود نشسته  

  نوک بر نُکَش کشانده و سکوت صِرف روی سیم بود استُوار

*

شلمان؛ 18 خرداد 1399 خورشیدی

  • داوود خانی لنگرودی
  • داوود خانی لنگرودی
  • داوود خانی لنگرودی

فتوکلیپ «مردی از جهان دیگر» داوود خانی‌خلیفه‌محله در آپارات

صبح پا که می‌شوم، به‌فکر می‌روم: 

- چرا کمی مُکدَّرم؟                                                    

زود تنگ می‌شود دلم، وَ می‌زند هوای شهر بر سرم

زن، به‌خواب ناز و نرم، باز و بسته می‌کنم درِ اتاق را                  

در حیاط، لحظه‌ای نگاه می‌کنم به توت بارآورم

می‌زنم به‌کوچه: چند متر دورتر که می‌شوم به‌ناگهان              

بادِ بردمیده نرم می‌زند به‌هم دو تارِ مویْ از سرم

آسمان که پاک‌وصاف است و آفتاب، پهن و شهر ترتمیز        

توی عالم خیال سرخوشم که مردی ازجهان دیگرم

غَلْت و غَلْت و غَلْت می‌خورم در ابرهای نازک خیال وُ بعد       

میل می‌کنم که از دوچند کوچه‌ی فروش نیز بگذرم             

تویِ فکرم اینکه کوچه‌ی نخست، اوّلش برای همسرم            

میخکی معطّر از دکان مرد پیر گل‌فروش می‌خرم

یک‌دوکوچه بعد می‌روم سراغ یک گیافروشِ گوژپشت             

یک‌دو‌چند بسته ماش و شاه‌دانه می‌خرم برای کفترم...

*

رفته‌ام به‌کوچه‌ی نخست: بِلبِشوست، اندکی که می‌روم             

جَرّ‌و‌منجر است توی کوچه، می‌شوم کرخت: سخت پنچرم

دستگیرِ من شده است ناف شهر را که با تشر بریده‌اند              

دوریالی‌ام-نه ‌زود! - اوفتاده است مردِ خاک‌برسرم...

از هزارتویِ کوچه‌هایِ سنگ‌پهنِ سهل‌ریزِ عربده                     

سربه‌زیر، یک سبد پراز سکوت می‌خرم به‌خانه می‌برم

شلمان؛ 12 خرداد 1399 خورشیدی

  • داوود خانی لنگرودی

 

غزلِ«زن، ضعیفه... » را که دیشب سروده بودم و امروز در فضای مجازی انتشارش دادم و نسخه‌ای از متن و کلیپ را برای استاد کریم رجب‌زاده، شاعر و منتقد ادبی توانای معاصر فرستادم، آن بزرگوار زحمت کشیدند و همچون چند سروده‌ی پیش‌از اینم که برایشان ارسال کرده بودم، یادداشتی بر آن نوشتند که فراوان سپاسگزار ایشانم:

«سلام خانی عزیز روز به‌خیر

چه غزل خوش ساخت و یکدستی! این غزل و غزل‌های دیگر ی ازاین دست، شناسنامه‌ی روزگار ماست. زمانی شاملوی دوست داشتنی فتوای بدی داد و گفت: غزل، شعر روزگارما نیست در نقد کتاب سایه‌ی عمری حرفش را رد نمی‌کنم این سخن را زمانی گفت که غزل نشانی از زندگی نداشت. کاش بود و می‌دید عزیزانی چون شما جان تازه‌ای در غزل دمیدند و اعتبار بخشیدند. حالا غزل شد فرزند زمانه‌ی خود نمونه‌ی روشنش همین غزل شماست.»

**

به‌باورم کاملاً حق با استاد است. به‌هرحال غزل، شاه‌قالبِ شعِر فارسی است و همواره می‌توان با آن طرحی نو درانداخت، به‌ویژه اگر بخواهیم با این شاه‌قالب، شعر اجتماعی و اعتراض بسراییم..

۱۰ خرداد ۱۳۹۹-داوود خانی‌خلیفه‌محله

  • داوود خانی لنگرودی

غمگنانه‌ای برای رومینا اشرفی از داوود خانی‌خلیفه‌محله در وبگاه آپارات

وقتی روزگار لعنتی کلنگ می‌شود،                      

قلب یک پدر به‌هردلیل سنگ می‌شود،

از جُمود و جُبن و جور و جنگ و جبر جامعه         

نوش‌ونازونوزِ نازدانه ننگ می‌شود

جایِ دربغل‌گرفتن و نثار بوسه، هیچ                

یک‌پدر که نیست مهربان، پلنگ می‌شود

 مرد غیرتی‌شده‌ خروج می‌کند چرا               

زن، ضعیفه، خرج ماشه‌ی تفنگ می‌شود؟...

**

حال، غمگنانه‌ی تو دخترِ دیارِ بکر!               

قصه‌ی تمام دختران شنگ می‌شود

آخرِ بهار بود و اوّلِ جوانی‌ات                       

گرچه دشت‌های سبز، لاله‌رنگ می‌شود،

در نبودت آه! برّه‌ی خوش‌آب‌و‌رنگ، آه!              

سینه‌ی ستبر تپّه سخت تنگ می‌شود

شلمان؛ 9 خرداد 1399 خورشیدی

  • داوود خانی لنگرودی

گلوی تو

آوازخوان کدام رودخانه بود

که به رودخانه بدل شد

داس

چه معجزه‌ها که نمی‌کند

امسال

تمام شالی‌های تالش

سرخ است

دشت‌ها و دامنه‌ها سرخ‌اند

نگاه کن

این لاله‌ها

دختران زنده‌بگورند

که با زبان تو می‌خوانند:

«از خون دل نوشتم نزدیک دوست نامه:

اِنّی رَأیْتُ دَهْراً مِن هَجْرِکَ الْقَیامَه»

**

بیت پایانی، مطلعی از غزل‌های «حافظ» است.