دوبیتی گیلکی اونی که خَـئسَّمه...
جی: داوود خانی لنگرودی
رِفــاقی دَئـشتمه، گوشه پور. آئودَن
refăqi daŠtəmæ, guŠə porăowdən
بساطَ غوصّه می واسِـن جُـور. آئودَن
bəsătə qussæ mi vâsen jorăowdən
چُوچوی! هر شؤ خَئنم تا صُب بَخئونی
Ĉocoy! har Šow xanəm tâsob bəxoni
اونی که خَـئسَّمه، می جی دور. آئودَن
oni ke xassəmæ, mi je dorăowdən
17 فروردین 1395 خورشیدی
چو چو: چوک. مرغ حق. شب آویز
مثل گیلکی: بعد از فراغَ نوغاُن، عروس گولِه تی قرباُن!
شعر طنز گیلکی: دیمبله دیمبـؤ زَن وُ رقصـاُن شونیم
جی: داوود خانی لنگرودی
دیمبله دیمبـؤ زَن وُ رقصـاُن شونیم اَوّلـــــین روزَ جی تابستاُن شونیم
با کُت و شلوار و با یک دَسّــه گول آسّـونه رد.آ.کونیــم، لاجاُن شونیم
زَای! نبو دَس واچه و دیل˚ ناگـراُن تی خَاطیرخایِه خاُنه- ریحاُن- شونیم
زن˚ خَازی رسم و رسوماتی دَئــنه، خر˚سوار و اسبَ با پــــالاُن شونیم
روز اگر افــتؤ بَبون کَلـــّه بَسوج، شـؤ هَنه وَخــتی کونه واراُن شونیم
وخت َ کار ایسّه دونَــم! لازم ببون دَه نفـر با کوگِـــه آدمـاُن شونیم...
بی خودی دَس واچه وانکون پِئرکه بَـعدَ کار و خَال˚ بَنه˚ نوغاُن شونیم!
ته او موقِــه ریحاُنه رافا نِــئسه؟ کَلّه جیر گَـئبِـــنیمَه داماُن شونیم!
اشاره: خال نئن؛ نوغانه خال نئن: اصطلاحی برای اتمام پرورش کرم ابریشم که ممکن است تا روزهای پایانی فصل بهار ادامه داشته باشد.
برگردان واژگان: دیمبله دیمبؤ : صدای ضرب و ساز/ آسّونه : آستانه اشرفیه/ زَای: پسر./ زن˚ خَازی: خواستگاری./ کَلّه بَسوج: کله سوز./ کوگِه آدماُن: آدم های کوی و برزن./ پِئرکه: پدر را؛ پدر بیچاره را./ بَعدَ کار و خَال˚ بَنه˚َنوغاُن: بعد از اتمام سختی نوغانداری./ رافا نِـئسه: منتظر نماند؟( و ازدواج کند)/ کَلّه جیر گَـئبِـنیمَه: سر را به زیر می افکنیم./
شعر طنز گیلکی: هر سال اَیه بهار...
جی: داوود خانی لنگرودی
هر ســـال اَیـــه بهار ماتم گیرمـه جِ گردشَ روزگار مــــــاتم گیرمه
جِ آلُــــــغَ آسمان و دارانَ به جئور کُلکاپیس و زاغ و سار مــاتم گیرمه
وَختی گِـه هـواشناس آمـــوندریه، یک جبهه ی پُر فشار مــاتم گیرمه
هر سال که بِـــه بهار، والله چی بَگم مهمان که اَیه دَدار مــــاتم گیرمه
مهمان دانَمه خو هَـــمره برکت اَوَره امّا بَـــبِه زن برار مـــــاتم گیرمه
زن˚ خاخــور و باجناق، ای وای نگو! زَن˚ پئر اَیه با زَمــــــآر ماتم گیرمه
نــــوروز، تمام روز˚ تا نیمه ی شب می کار بِــئه بخش و بار ماتم گیرمه
آیَـــم یه کمی که استراحت بوکونم خانم مه زِئـــــنه زَهار ماتم گیرمه
هرســــال اَیــه بهار ولله چی بَگم جِ خود نَارَم اختیـــار ماتم گیرمه!...
دهم فروردین 1395 خورشیدی
غزل طنز گیلکی حَمزالی کولو !( گوساله ی حمزه علی!)
جی: داوود خانی لنگرودی
اشاره: این شعر، گپ و گفتی است بین مادر و فرزندِ پسرش که پسر، به تعریف و تمجید زنش می پردازد. مصراع پایانی شعر اصلاح که متاسفانه مطابق با فایل صوتی نیست و از این حیث، پوزشم را بپذیرید.
کلمات "مَـئر" و "وَچـه " این سروده ی نــمایشی که بدین رنگ آورده شده است، خوانده نمی شود و به اصطلاح جزو بدنه ی شعر نیست!
مَئر: "وچه زن کوره شِه؟" وَچه:"مئر! دیو دراکو! لَاکو ایسم.آ.نی ایسّه شهربانو "
مَئر: " عـــجب! خَئنی بُگی فَک˚ فامیل ئون وُ ، اَمِه کوگِه مِـئِن بو قحط لاکو؟"
وَچه: " مِ بَـــــئم جای تعجب بو، چی بئوگم؟ خودا خَئسّه، بدا تقدیر این بو!"
مَئر: "مـــــــــوبارک! بارِک الله! بارِک الله! بگو لاکو نیه که تورشَ لیمبو؟
و یه ریکه! زواُنـــــــــم لال مــــــثلاً، دو جا بَگو ببونه با دوروگو؟..."
وَچه: "نه، نه! مئر جاُن! خیَال تی جمع بُبون! فقط یَسکالِه ایسه خواب آلو
بَـلَن بالا نِـــــــیّه، پَـــسّه بَه همچین، بَل و بازو؛ دَئنه میجیک˚ ابرو
خودا اینه اَمِه واسه بَـــــــــــــداره! غذا ویشتر خئونه اَشبول˚ کوکو
اینه دیم˚کول، حسابی سورخ˚ ایسّــــــه دَهن دِئنه یه کَم نَکالکَ بو
به جُــــــــــئور دنداُن نَدئنه˚ گاز بَیره به جیرَ دنداُن ئونَن پَت بزا چو
اینه چوشماُن˚ دُرُشت ایسّه، بَــــــدایی، نِگا بَئونی سَلَ مئن˚ آب ˚لاکو
ولی مئر جاُن! –مؤدّب- ته بَـــــــــخایی، تی وَرجه نیشنه دو کونده زانو..."
مَئر: "وَچــه وَسّه! می کَلـــــَّه درد بَاردی تی زن ای کاش بی وَلوله جادو
ایـــــطو تعریف کونی، شک نَدئَــــــنم بَبون لاکو˚ اَمِه حَمزالی کولو!"
8 فروردین 1395 خورشیدی
*
برگردان واژگان: کوره شِه؟: کجایی است؟/ دیو دراکو: روستایی است از توابع رودسر به معنی مکانی که در آن دیو می باشد!/ کوگه: کوی و برزن./ دو جا بَگو: دو به هم زن ./ اَشبول کوکو: کوکو با خاویار ماهی./ نَکالکَ بو: بوی غذای مانده./ پَت بَزا چو: کِرم خورده./ دو کونده زانو: با احترام و چار زانو نشستن./ ولوله جادو: شلوغ و دادی./ حَمزالی کولو!: گوساله ی حمزه علی!
غزل طنز گیلکی: تی نازه کشِئن دَئنه حسابی!
جی: داوود خانی لنگرودی
لاجون بشوبُــم بَا چی عـــذابی کلثوم ننِـه، هَـــیرمه گلابی
یکسَال بَــدَا شهر نومـــــابُم ای حد نَدِئبـــُمه بی حجابی
میـداُنَ به جیـر، تَاکسی ایـسگا مو رنگ بَنــه- لَاکو!- شرابی
جُـوری، بَـدا خاُنه مِئن هیسه بُو! سینه هیـطو واز و دیل کبابی
هاگــوز-واگوز .اَ.ئـوده، دِ نگویه عینک بَــزا دئــشته آفتابی
بئوتم: بَبومه موفَــــتّـشَ شهر می پُرسشِه، دَئشته بون جوابی:
" کِـه لاکو! بـــیه مــره بگویه، کی ریکِه و چی واسه رَخابی؟..."
ای فیکرَ مِــئِـن، لَاکو یه مَــرته ریکَه که بــئدی؛ با چه شتابی،
دَس جئور توواده، خو ساکَ واچی خوشحال.آ.بُو، دَئشته اضطرابی
فــوری خودَره جمع.آ.گوده، بعد نازی بومه با چه آب و تابـی!...
**
ریکه، لَاکو دستَ بیـــته بُئوته: تی نازه کشِئن دَئــنه حسابی!
4 فروردین 1395 خورشیدی
برگردان واژگان: کلثوم ننَه: کلثوم ننه که همان ننه باشد و با تلفظ کشیده و کسره حرف ماقبل آخر به معنی برای کلثوم ننه./ تاکسی˚ ایسگا: ایستگاه تاکسی./ مو رنگ بَنه: مو رنگ کرده./ سینه واز؛ دیل کباب: سینه چاک و بی خیال دنیا./ هاگوز- واگوز ئوده: بزک کرده./ رَخاب: رفیق؛ دوست./ رَخاب ایسئن: منتظر ایستادن. / ای فیکرَ مِـئِن: تو این فکر./ یَه مَرتَه: یک مرتبه./ خو ساکَ واچی: لب به خنده وا کرد./ تی نازه کشِئن دَئنه: ناز کش نازت توام./
دوبیتی گیلکی بَهار بومه بشیم صارا بموجیم
جی: داوود خانی لنگرودی
بَــهَار بومه بشیم صارا بموجیم بهار آمده است برویم دشت و صحرا تفرج کنیم
پیلُه غوصّه بنیم پا جیر دموجیم غم بزرگ را زیر پا بگذاریم و لگدکوب کنیم
بَبو پروانه، مو شمع سیَا شـؤ تو پروانه ام( باش) و من شمع شب سیاه
بیه ته کس˚ کسه واسه بسوجیم! بیا تا فدای هم شویم و بسوزیم!
دوبیتی گیلکی بهاری: کُلکافیس
جی: داوود خانی لنگرودی
پیلُه لی دارَ سرجَا فیس فیـسه بر فراز درخت نارون بزرگ(صدای) فیس فیس است
تو دونیّ و مو دونم کُلکَافـیسه تو می دانی و من که چرخ ریسک است
بهار وَختی هَنه اَندی خوبِـنن، بهار وقتی که می آید، آنقدر می خوانند،
گیله مردَ بیجارکَار ته ویریسه! گیله مرد شالیکار تا( از خواب) برخیزد!
28 اسفند 1394 خورشیدی
برگردان واژگان: پیلُه لی دار: درخت نارون بزرگ./ فیس فیس: صدا و آواز چرخ ریسک./ کُلکافیس: چرخ ریسک./ گیله مردَ بیجارکار: گیله مرد شالیکار./
توضیح: درخت نارون با نام علمی Ulmus minor و در زبان گیلکی آن را " لی دار" و مازندرانی ها آن را " اوجا " می نامند. گُلِ پَردار: نامی که در اطراف رشت به درخت نارون دهند. نارون، درختی است به غایت خوش اندام و پربرگ و سایه دار. لی دار، قبل از برگ دادن در اواخر اسفند ماه، گل می دهد و از پیشقراولان بهار است.
چرخ ریسک با نام های گیلکی؛ کولکافیس؛ کولکابیز و فیس فیسی از اواخر اسفند ماه بر فراز و شاخ و بال درختان آواز می خوانند و به روستاییان، موسم بهارِ کاری را اعلام می دارند!
دوبیتی گیلکی: تی لب چافَ بَـرئسِه هِندواُنه
جی: داوود خانی لنگرودی
تی لب چــــــافَ بَـرئسِه هِندواُنه لبت هندوانه شیرین و رسیده چاف (را می ماند)
اَزا آلـــــــوغ فَـکَ خربزه مــاُنه عینهو خربزه ی آلوغ فک چمخاله را مانَد
فودوشته کَس مَس ئون تعریف گودَن کسانی که( لبت را) مکیده بودند، تعریف می کردند
مو خَـئسی فودوشم، بــئوتی گُراُنه! می خواستم خودم بمکم، گفتی گران است!
26 اسفند 1394 خورشیدی
آلوغ فکَ خربزه: خربزه ی آلوغ فک. آلوغ فک؛ محله ای در مسیر چمخاله به لنگرود که تا چند دهه ی پیش، خوشمزه ترین خربزه های گیلان در آن حوالی کشت می شد./ چافَ بَـرئسِه هِندواُنه: هندوانه رسیده (و شیرین) چاف که زبانزد است.
رباعی گیلکی خیامی: لَگ تؤ
جی: داوود خانی لنگرودی
تا صافه هوا و کرچَ اَفــــتؤ، بخوریم تا هوا صاف است و آفتاب داغ، بخوریم
شؤ وختی هَنَه و ایسّه مَهتؤ بـخوریم شب که می آید و مهتاب می شود، بیا بخوریم
تی دسّه می دسّه مِئن بَنی یه، خَئنَمه دستت را در دستم بگذار می خواهم
با هم بَبیمَه شراب وُ لَگ تؤ بخوریم! با هم باشیم و شراب بنوشیم و مست کنیم!
برگردان واژگان: کرچَ افتؤ: آفتاب داغ./ لَگ تؤ خوردن: تلو تلو خوردن و مست کردن.
23 اسفند 1394 خورشیدی
دوبیتی گیلکی: گَل مَن گَل.آ.ئودَه
جی: داوود خانی لنگرودی
گوسَند ئون: دارَ بون، گَل مَن گَل.آ.ئودَه
gosǝndon; dârǝ bun gǝl man gǝl.aŵ.dæ
گَالش چَـپّاُن: تُنُک ریشه فَل.آ.ئـودَه
galǝš Ćǝppon; tonok rišǝ fǝl.aŵ.dæ
مگر وَرگ ئون زیوگَه بَــشتَوئسَه ی؟
mǝgar vargonǝ zügæ baštǝosay?
سگَ گلّه: بَشَاشِه، جا چَل.آ.ئودَه!
sǝgǝ gǝllæ; bǝšàše jâ Ćǝl.aŵ.dæ!
22 اسفند 1394 خورشیدی
واژگان: گوسَند ئون: گوسفندان./ گَل من گَل.آ.بئون: دایره وار، سر در پای هم کردن گوسفندان هنگام استراحت. / گَالش چَـپون: چوپانِ گالش/ فَل:پوست برنج/ فَل.آ.ئودن: پوست کندن؛ سفید کردن. در اینجا ، مراد به سر و وضع خود نرسیدن است../ وَرگ ئونَ زیوگه: زوزه ی گرگ ها./ بَشتَوئسَه ی : شنیده است./ چَل: زمین گل آلود. چَل.آ.ئودن: گِل و شل و خیس کردن زمین.
