دوبیتی گیلکی اونی که خَـئسَّمه...
جی: داوود خانی لنگرودی
رِفــاقی دَئـشتمه، گوشه پور. آئودَن
refăqi daŠtəmæ, guŠə porăowdən
بساطَ غوصّه می واسِـن جُـور. آئودَن
bəsătə qussæ mi vâsen jorăowdən
چُوچوی! هر شؤ خَئنم تا صُب بَخئونی
Ĉocoy! har Šow xanəm tâsob bəxoni
اونی که خَـئسَّمه، می جی دور. آئودَن
oni ke xassəmæ, mi je dorăowdən
17 فروردین 1395 خورشیدی
چو چو: چوک. مرغ حق. شب آویز
دوبیتی های گیلکی محمد شهدی لنگرودی
با صدای داوود خانی لنگرودی
ده دوبیتی گیلکی عاشقانه از زنده یاد شهدی لنگرودی که در شماره همزمان 8 و 9 ماهنامه گیله وا در اسفند 1371 خورشیدی به چاپ رسیده است، با همان رسم الخط و به این دلیل که این دوبیتی ها را همراه با صدایم در این صفحه از وبلاگم بارگذاری نموده ام، از برگردان سروده ها به فارسی خودداری کردم.
گفتنی است، استاد محمد شهدی نژاد لنگرودی ملقب به شهدی لنگرودی از استادان غزل فارسی روزگار خود بود و نیز، رفیق گرمابه و گلستان استاد شهریار تبریزی.
همین ده دوبیتی گیلکی، نشان می دهد که زنده یاد شهدی لنگرودی با الهام از زبان مادری مبادرت به سرودن آن ها نموده است و اگر کمی بیشتر وقتش را علاوه بر غزلیات فارسی، صرف سرودن دوبیتی های گیلکی می کرد، بی تردید شاهد مجموعه ی ماندگار و بی نظیری از ایشان در ادبیات گیلکی نیز می بودیم ...
تولد: 2 دی ماه 1309 خورشیدی
مرگ: 24 دی 1371 خورشیدی
یادش جاودان!
1
شبی نییه که مو ته خواب نی نم رقیبه مو تی جی شاداب نی نم
الهی کور بکون می چشمه، تا مو ستاره نی نم و مهتاب نی نم
2
می دیل خوانه یته ماهی موسونی بشوم رودخونه جی دریا مییونی
بشوم دریا میین تا نی نم او وقـت که دس در گردنه بیگونه کونی
3
بومونی دسه دسبندونه بی نین بومونی گردنه مرجونه بی نین
تلمباره نوغونه خــــال بنا بو بومونی دختر گیلونه بی نین!
4
رفیقون مه چره دس ویتن امروز گُله بنان بشون خس ویتن امروز
می امره پا بپا بومان لب جـــو نخوردن آب و پا پس ویتن امروز
5
او را که شودَه بوم فرده ویسین بو دوایی خواسّه بوم درده ویسین بو
اگه خون تیر بزا او شؤ می پا جی فقط تی دیم کوله زرده ویسین بو
6
زمستونه شبـــون چندی درازه همه گونن می یار جون در نمازه
اگه سد بودن او راه، ای رقیبون! امه دروازه ی امّید وازه
7
کبوتر جان بیه! بی تابه می دیل می چشمونه موسون بی خوابه می دیل
تو وقتی پر زِنی، پرپر زِنم مــو کبوتر پر نزن خونابه می دیل
8
بَـــنالین بولبلون غم نزدیکا بو اَلا تی تِی بشو راه تاریکا بو
مگه نی نین غمه جی ای درخته زمین فوده خو وَلگه باریکا بو؟
9
اَمو مجنون ای صارایم زاکان به عشق و عاشقی رسوایم زاکان
رقیبونه بگین خوجیر بدونن امو دریا بزا کُندایم زاکان!
10
امه استلخه جی مرغون پریتن رقیبون می گُله ریحونه هیتن
جَـمابین اوی سکان ای محله! شالون بومان امه کرکونه هیتن
مثل گیلکی: بعد از فراغَ نوغاُن، عروس گولِه تی قرباُن!
شعر طنز گیلکی: دیمبله دیمبـؤ زَن وُ رقصـاُن شونیم
جی: داوود خانی لنگرودی
دیمبله دیمبـؤ زَن وُ رقصـاُن شونیم اَوّلـــــین روزَ جی تابستاُن شونیم
با کُت و شلوار و با یک دَسّــه گول آسّـونه رد.آ.کونیــم، لاجاُن شونیم
زَای! نبو دَس واچه و دیل˚ ناگـراُن تی خَاطیرخایِه خاُنه- ریحاُن- شونیم
زن˚ خَازی رسم و رسوماتی دَئــنه، خر˚سوار و اسبَ با پــــالاُن شونیم
روز اگر افــتؤ بَبون کَلـــّه بَسوج، شـؤ هَنه وَخــتی کونه واراُن شونیم
وخت َ کار ایسّه دونَــم! لازم ببون دَه نفـر با کوگِـــه آدمـاُن شونیم...
بی خودی دَس واچه وانکون پِئرکه بَـعدَ کار و خَال˚ بَنه˚ نوغاُن شونیم!
ته او موقِــه ریحاُنه رافا نِــئسه؟ کَلّه جیر گَـئبِـــنیمَه داماُن شونیم!
اشاره: خال نئن؛ نوغانه خال نئن: اصطلاحی برای اتمام پرورش کرم ابریشم که ممکن است تا روزهای پایانی فصل بهار ادامه داشته باشد.
برگردان واژگان: دیمبله دیمبؤ : صدای ضرب و ساز/ آسّونه : آستانه اشرفیه/ زَای: پسر./ زن˚ خَازی: خواستگاری./ کَلّه بَسوج: کله سوز./ کوگِه آدماُن: آدم های کوی و برزن./ پِئرکه: پدر را؛ پدر بیچاره را./ بَعدَ کار و خَال˚ بَنه˚َنوغاُن: بعد از اتمام سختی نوغانداری./ رافا نِـئسه: منتظر نماند؟( و ازدواج کند)/ کَلّه جیر گَـئبِـنیمَه: سر را به زیر می افکنیم./
شعرخوانی شادروان ابراهیم شکیبایی در مراسم بزرگداشت محمود پاینده لنگرودی آبان 1377 خورشیدی
این کلیپ توسط یکی از کاربران، به تاریخ 3 سپتامبر 2014 برابر با 12 شهریور 1393 خورشیدی در سایت یوتیوب انتشار یافته است و همان طور که می دانید دسترسی به آن در شرایط فعلی برای کاربران ایرانی که بدون فیلترشکن از اینترنت استفاده می نمایند، امکان پذیر نمی باشد.
متاسفانه بر همین اساس، تعداد بازدید کنندگان از این ویدیو، علیرغم گذشت یک سال و نیم از انتشار آن تا این تاریخ کمتر از 125 نفر بوده است و لذا آن را در وبلاگ و کانال آپاراتم بارگذاری مجدد نموده ام تا امکان دسترسی همگان به آن فراهم شده باشد.
یادشان گرامی و جاودان باد
شعر طنز گیلکی: هر سال اَیه بهار...
جی: داوود خانی لنگرودی
هر ســـال اَیـــه بهار ماتم گیرمـه جِ گردشَ روزگار مــــــاتم گیرمه
جِ آلُــــــغَ آسمان و دارانَ به جئور کُلکاپیس و زاغ و سار مــاتم گیرمه
وَختی گِـه هـواشناس آمـــوندریه، یک جبهه ی پُر فشار مــاتم گیرمه
هر سال که بِـــه بهار، والله چی بَگم مهمان که اَیه دَدار مــــاتم گیرمه
مهمان دانَمه خو هَـــمره برکت اَوَره امّا بَـــبِه زن برار مـــــاتم گیرمه
زن˚ خاخــور و باجناق، ای وای نگو! زَن˚ پئر اَیه با زَمــــــآر ماتم گیرمه
نــــوروز، تمام روز˚ تا نیمه ی شب می کار بِــئه بخش و بار ماتم گیرمه
آیَـــم یه کمی که استراحت بوکونم خانم مه زِئـــــنه زَهار ماتم گیرمه
هرســــال اَیــه بهار ولله چی بَگم جِ خود نَارَم اختیـــار ماتم گیرمه!...
دهم فروردین 1395 خورشیدی
غزل طنز گیلکی حَمزالی کولو !( گوساله ی حمزه علی!)
جی: داوود خانی لنگرودی
اشاره: این شعر، گپ و گفتی است بین مادر و فرزندِ پسرش که پسر، به تعریف و تمجید زنش می پردازد. مصراع پایانی شعر اصلاح که متاسفانه مطابق با فایل صوتی نیست و از این حیث، پوزشم را بپذیرید.
کلمات "مَـئر" و "وَچـه " این سروده ی نــمایشی که بدین رنگ آورده شده است، خوانده نمی شود و به اصطلاح جزو بدنه ی شعر نیست!
مَئر: "وچه زن کوره شِه؟" وَچه:"مئر! دیو دراکو! لَاکو ایسم.آ.نی ایسّه شهربانو "
مَئر: " عـــجب! خَئنی بُگی فَک˚ فامیل ئون وُ ، اَمِه کوگِه مِـئِن بو قحط لاکو؟"
وَچه: " مِ بَـــــئم جای تعجب بو، چی بئوگم؟ خودا خَئسّه، بدا تقدیر این بو!"
مَئر: "مـــــــــوبارک! بارِک الله! بارِک الله! بگو لاکو نیه که تورشَ لیمبو؟
و یه ریکه! زواُنـــــــــم لال مــــــثلاً، دو جا بَگو ببونه با دوروگو؟..."
وَچه: "نه، نه! مئر جاُن! خیَال تی جمع بُبون! فقط یَسکالِه ایسه خواب آلو
بَـلَن بالا نِـــــــیّه، پَـــسّه بَه همچین، بَل و بازو؛ دَئنه میجیک˚ ابرو
خودا اینه اَمِه واسه بَـــــــــــــداره! غذا ویشتر خئونه اَشبول˚ کوکو
اینه دیم˚کول، حسابی سورخ˚ ایسّــــــه دَهن دِئنه یه کَم نَکالکَ بو
به جُــــــــــئور دنداُن نَدئنه˚ گاز بَیره به جیرَ دنداُن ئونَن پَت بزا چو
اینه چوشماُن˚ دُرُشت ایسّه، بَــــــدایی، نِگا بَئونی سَلَ مئن˚ آب ˚لاکو
ولی مئر جاُن! –مؤدّب- ته بَـــــــــخایی، تی وَرجه نیشنه دو کونده زانو..."
مَئر: "وَچــه وَسّه! می کَلـــــَّه درد بَاردی تی زن ای کاش بی وَلوله جادو
ایـــــطو تعریف کونی، شک نَدئَــــــنم بَبون لاکو˚ اَمِه حَمزالی کولو!"
8 فروردین 1395 خورشیدی
*
برگردان واژگان: کوره شِه؟: کجایی است؟/ دیو دراکو: روستایی است از توابع رودسر به معنی مکانی که در آن دیو می باشد!/ کوگه: کوی و برزن./ دو جا بَگو: دو به هم زن ./ اَشبول کوکو: کوکو با خاویار ماهی./ نَکالکَ بو: بوی غذای مانده./ پَت بَزا چو: کِرم خورده./ دو کونده زانو: با احترام و چار زانو نشستن./ ولوله جادو: شلوغ و دادی./ حَمزالی کولو!: گوساله ی حمزه علی!
کم زمت نیه که داوود خانی لنگرودی، فقط گیلکی شعر گونه و ای مئن، گیلاُن و ایراُنَ نامدار شاعر، یعنی ، امیر هوشنگ ابتهاج اعلام بگوده: "زبان فارسی معلوم نیه ته صد سال دیگر زنده ببون !"
هسه، داوود خان! تی حواسه خُجیرجمع.آ. کون و تی وختا...!
هوشنگ ابتهاج با یادآوری برخی خاطرات سال‌های سپری شده، درباره بهترین شعری که از میان اشعارش می‌تواند معرفی کند، با تواضع نامرسوم در این دوران معاصر تاکید کرد: شعری که دلم می‌خواهد بگویم اما هنوز نگفته‌ام!
به گزارش «تابناک»؛ امیر هوشنگ ابتهاج، متخلص به «ه. ا. سایه» اخیراً در حاشیه دیدار با شاعران و نویسندگان افغانستانی که ...
غزل طنز گیلکی: تی نازه کشِئن دَئنه حسابی!
جی: داوود خانی لنگرودی
لاجون بشوبُــم بَا چی عـــذابی کلثوم ننِـه، هَـــیرمه گلابی
یکسَال بَــدَا شهر نومـــــابُم ای حد نَدِئبـــُمه بی حجابی
میـداُنَ به جیـر، تَاکسی ایـسگا مو رنگ بَنــه- لَاکو!- شرابی
جُـوری، بَـدا خاُنه مِئن هیسه بُو! سینه هیـطو واز و دیل کبابی
هاگــوز-واگوز .اَ.ئـوده، دِ نگویه عینک بَــزا دئــشته آفتابی
بئوتم: بَبومه موفَــــتّـشَ شهر می پُرسشِه، دَئشته بون جوابی:
" کِـه لاکو! بـــیه مــره بگویه، کی ریکِه و چی واسه رَخابی؟..."
ای فیکرَ مِــئِـن، لَاکو یه مَــرته ریکَه که بــئدی؛ با چه شتابی،
دَس جئور توواده، خو ساکَ واچی خوشحال.آ.بُو، دَئشته اضطرابی
فــوری خودَره جمع.آ.گوده، بعد نازی بومه با چه آب و تابـی!...
**
ریکه، لَاکو دستَ بیـــته بُئوته: تی نازه کشِئن دَئــنه حسابی!
4 فروردین 1395 خورشیدی
برگردان واژگان: کلثوم ننَه: کلثوم ننه که همان ننه باشد و با تلفظ کشیده و کسره حرف ماقبل آخر به معنی برای کلثوم ننه./ تاکسی˚ ایسگا: ایستگاه تاکسی./ مو رنگ بَنه: مو رنگ کرده./ سینه واز؛ دیل کباب: سینه چاک و بی خیال دنیا./ هاگوز- واگوز ئوده: بزک کرده./ رَخاب: رفیق؛ دوست./ رَخاب ایسئن: منتظر ایستادن. / ای فیکرَ مِـئِن: تو این فکر./ یَه مَرتَه: یک مرتبه./ خو ساکَ واچی: لب به خنده وا کرد./ تی نازه کشِئن دَئنه: ناز کش نازت توام./
دوبیتی گیلکی بَهار بومه بشیم صارا بموجیم
جی: داوود خانی لنگرودی
بَــهَار بومه بشیم صارا بموجیم بهار آمده است برویم دشت و صحرا تفرج کنیم
پیلُه غوصّه بنیم پا جیر دموجیم غم بزرگ را زیر پا بگذاریم و لگدکوب کنیم
بَبو پروانه، مو شمع سیَا شـؤ تو پروانه ام( باش) و من شمع شب سیاه
بیه ته کس˚ کسه واسه بسوجیم! بیا تا فدای هم شویم و بسوزیم!
دوبیتی گیلکی بهاری: کُلکافیس
جی: داوود خانی لنگرودی
پیلُه لی دارَ سرجَا فیس فیـسه بر فراز درخت نارون بزرگ(صدای) فیس فیس است
تو دونیّ و مو دونم کُلکَافـیسه تو می دانی و من که چرخ ریسک است
بهار وَختی هَنه اَندی خوبِـنن، بهار وقتی که می آید، آنقدر می خوانند،
گیله مردَ بیجارکَار ته ویریسه! گیله مرد شالیکار تا( از خواب) برخیزد!
28 اسفند 1394 خورشیدی
برگردان واژگان: پیلُه لی دار: درخت نارون بزرگ./ فیس فیس: صدا و آواز چرخ ریسک./ کُلکافیس: چرخ ریسک./ گیله مردَ بیجارکار: گیله مرد شالیکار./
توضیح: درخت نارون با نام علمی Ulmus minor و در زبان گیلکی آن را " لی دار" و مازندرانی ها آن را " اوجا " می نامند. گُلِ پَردار: نامی که در اطراف رشت به درخت نارون دهند. نارون، درختی است به غایت خوش اندام و پربرگ و سایه دار. لی دار، قبل از برگ دادن در اواخر اسفند ماه، گل می دهد و از پیشقراولان بهار است.
چرخ ریسک با نام های گیلکی؛ کولکافیس؛ کولکابیز و فیس فیسی از اواخر اسفند ماه بر فراز و شاخ و بال درختان آواز می خوانند و به روستاییان، موسم بهارِ کاری را اعلام می دارند!
